Çeliklerin Kodlanması

Çeliklerin kodlanması, çeliklerin belirli özelliklerini ifade etmek için standart bir numaralandırma sistemidir. Bu kodlama sistemi, çeliklerin kimyasal bileşimleri, üretim yöntemleri, kaliteleri ve özellikleri hakkında bilgi sağlar.

Çeliklerin kodlanması, çelik endüstrisinde ürünlerin kalitesini ve uygunluğunu garanti altına alırken, kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun çelik seçimini kolaylaştırır. Çelik kodlaması, genellikle bir harf ve rakam kombinasyonundan oluşur.

Birinci harf, çelik ürününün ana bileşenini belirtir. Örneğin, A harfi, karbonlu çelikleri ifade ederken, B harfi, borlu çelikleri ifade eder. C harfi, alaşımlı çelikleri ifade ederken, D harfi, sıcak işlem görmüş çelikleri ifade eder.

İkinci harf, çelik ürününün üretim yöntemini belirtir. Örneğin, L harfi, dövme yoluyla üretilmiş çelikleri ifade ederken, P harfi, sıvı fazda kaplanmış çelikleri ifade eder.

Rakamlar, çelik ürününün özelliklerini ve kalitesini belirtir. Örneğin, 1 rakamı, çelik ürününün karbon içeriğinin %0,1 ila %0,3 arasında olduğunu ifade ederken, 5 rakamı, çelik ürününün yüksek sertlikte olduğunu ifade eder.

Örneğin, 1045 çeliği, karbonlu bir çelik ürününü ifade eder. 10 rakamı, çelik ürününün karbon içeriğinin %0,42 ila %0,50 arasında olduğunu ifade ederken, 45 rakamı, çelik ürününün sertliğinin 45 Rockwell sertlik skalasında olduğunu ifade eder.

Çeliklerin kodlanması, çelik ürünlerinin kalitesi ve özellikleri hakkında bilgi sağladığından, çelik üreticileri, çelik işleyicileri ve diğer endüstriyel kullanıcılar tarafından sıkça kullanılır. Ayrıca, bu kodlama sistemi, çelik endüstrisinde ürünlerin standartlaştırılmasını kolaylaştırarak, kalite kontrol süreçlerini de iyileştirir.

Elde edilebilecek çeşitli çeliklerin kodlamaları şu şekildedir:

• 1018 çeliği: Bu çelik, karbonlu çelikler sınıfına aittir. 10 rakamı, çelik ürününün karbon içeriğinin %0,18 ila %0,23 arasında olduğunu ifade eder.
• 4140 çeliği: Bu çelik, alaşımlı çelikler sınıfına aittir. 41 rakamı, çelik ürününün karbon içeriğinin %0,38 ila %0,43 arasında olduğunu ifade eder. 40 rakamı, çelik ürününün krom içeriğinin %0,8 ila %1,1 arasında olduğunu ifade eder.
• 316L çeliği: Bu çelik, paslanmaz çelikler sınıfına aittir. 31 rakamı, çelik ürününün krom içeriğinin %16 ila %18 arasında olduğunu ifade eder. 6 rakamı, çelik ürününün molibden içeriğinin %2 ila %3 arasında olduğunu ifade eder. L harfi, çelik ürününün düşük karbonlu olduğunu ifade eder.
• A36 çeliği: Bu çelik, yapısal çelikler sınıfına aittir. A harfi, çelik ürününün karbonlu olduğunu ifade eder. 36 rakamı, çelik ürününün minimum çekme dayanımının 36.000 psi olduğunu ifade eder.
• SAE 5160 çeliği: Bu çelik, yay çelikleri sınıfına aittir. SAE, Society of Automotive Engineers (Otomotiv Mühendisleri Derneği) kısaltmasıdır. 51 rakamı, çelik ürününün karbon içeriğinin %0,60 ila %0,70 arasında olduğunu ifade eder. 60 rakamı, çelik ürününün mangan içeriğinin %0,75 ila %1,00 arasında olduğunu ifade eder.

Bu örneklerde de görüldüğü gibi, çelik kodlama sistemi, çelik ürünlerinin bileşimlerinin yanı sıra üretim yöntemleri, kaliteleri ve özellikleri hakkında da bilgi sağlar. Bu nedenle, kullanıcıların çelik ürünlerini seçerken hangi ürünün ihtiyaçlarını karşılayacağına karar vermelerine yardımcı olur.

ST-37, ST-52 ve C45 çelikleri, sıklıkla kullanılan yapısal çelikler arasındadır. İşlevleri ve özellikleri farklıdır:

• ST-37: ST-37 çeliği, düşük karbonlu yapısal çelikler sınıfına aittir ve sıcak haddelenmiş bir üründür. Genellikle düşük mukavemetli bir çeliktir ve yaygın olarak inşaat sektöründe, köprülerde ve makine parçalarında kullanılır.
• ST-52: ST-52 çeliği, yüksek mukavemetli yapısal çelikler sınıfına aittir. Daha yüksek karbon içeriği, alaşım elementleri ve özel ısıl işlem nedeniyle ST-37’den daha yüksek mukavemet özelliklerine sahiptir. Bu çelik, ağır sanayi uygulamalarında ve makine parçalarında kullanılır.
• C45: C45 çeliği, orta karbonlu alaşımlı çelikler sınıfına aittir. Karbon içeriği yaklaşık %0,45’tir. Sertleştirme ve yüzey sertleştirme işlemleriyle yüksek mukavemet özellikleri elde edilebilir. C45 çeliği yaygın olarak makine parçalarında, dişli ve millerde, ağır yük taşıyan makinelerde ve aletlerde kullanılır.

Tüm bu çelik tipleri, belirli uygulamalara yönelik özellikler sunar. Hangi çelik tipinin hangi uygulamalarda kullanılacağı, çelik kodlama sistemini anlayarak ve mühendislik hesaplamalarını kullanarak belirlenebilir.