Çeliklerin Kodlanması

Çeliklerin Kodlanması Nedir? Anlamları ve Kullanım Alanları
Çeliklerin kodlanması, çelik malzemelerin kimyasal bileşimi, üretim yöntemi, mekanik özellikleri ve
kullanım alanlarına göre sınıflandırıldığı standart bir numaralandırma sistemidir. Bu sistem; üreticilerin,
mühendislerin ve kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun çelik türünü doğru şekilde tanımlamasına ve
seçmesine yardımcı olur.

Kodlama sistemi; çeliklerin karbon oranı, alaşım içeriği, üretim süreci ve mekanik dayanımı gibi teknik
özellikleri yansıtan harf ve rakamlardan oluşur.
Çelik Kodlamasında Harf ve Rakamların Anlamı

Harfler, çeliğin türünü veya üretim yöntemini belirtir:
• A – Karbonlu çelik
• B – Borlu çelik
• C – Alaşımlı çelik
• D – Isıl işlem görmüş çelik
• L – Düşük karbonlu çelik
• Rakamlar, genellikle karbon içeriği ve çeliğin mukavemet seviyesini ifade eder. Örneğin:
• 10 serisi: Düşük karbonlu çelikler
• 41 serisi: Krom-molibden alaşımlı çelikler
• 316: Paslanmaz çelik sınıfı

Örneklerle Çelik Kodlaması
1045 Çeliği:
Karbon oranı %0,42–0,50 arası olan orta karbonlu çeliktir. Yaygın olarak makine parçalarında ve
dişlilerde kullanılır.
1018 Çeliği:
Düşük karbonlu, iyi kaynaklanabilir ve işlenebilir bir çeliktir. Karbon oranı %0,18–0,23’tür.
4140 Çeliği:
Krom ve molibden içeren, yüksek mukavemetli alaşımlı çeliktir. Isıl işlemle sertleştirilebilir.
316L Paslanmaz Çelik:
Yüksek krom (%16–18) ve molibden (%2–3) içeriğiyle üstün korozyon direnci sağlar. “L” düşük karbon
oranını ifade eder.
A36 Çeliği:
Yapısal çelik sınıfındadır. Minimum çekme dayanımı 36.000 psi’dir. İnşaat ve endüstriyel yapı sektöründe
tercih edilir.
SAE 5160 Çeliği:
Yay çeliği sınıfına girer. %0,60–0,70 karbon ve yüksek mangan içeriği sayesinde elastikiyet sağlar.

Sık Kullanılan Çelik Kodları ve Uygulamaları

Kod Çelik Tipi Özellikleri Kullanım Alanı
ST-37 Düşük karbonlu yapısal çelik Yüksek süneklik, düşük mukavemet İnşaat, köprü, makine parçaları
ST-52 Yüksek mukavemetli yapısal çelik Daha yüksek dayanım Ağır sanayi, kalıp ve makine sektörü
C45 Orta karbonlu alaşımlı çelik Sertleştirilebilir, yüksek mukavemet Dişli, mil, makine parçaları

Neden Çelik Kodlamasını Bilmek Önemlidir?
• Doğru Malzeme Seçimi: Her mühendislik projesi için uygun çelik türünün belirlenmesini kolaylaştırır.
• Üretim ve Kalite Kontrol: Standartlara uygun üretimi sağlar.
• Uluslararası Uyumluluk: ASTM, EN, JIS ve DIN gibi global standartlara göre sınıflandırma yapılmasını
sağlar.
• Verimlilik: Malzeme kayıplarını azaltır, doğru özellikte ürünle yüksek performans sunar.

Sonuç:Çeliklerin kodlanması, teknik bir dili sadeleştirerek çeliğin ne tür bir uygulamada nasıl davranacağını
öngörmeyi mümkün kılar. Mühendisler, üreticiler ve satın alma ekipleri için bu sistem; kalite kontrol, proje
yönetimi ve tedarik süreçlerinde büyük kolaylık sağlar.